<img src="https://images.aposto.com/2024/9/4/1728593577307.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; WWF'in 5 bin 495 türe ait yaklaşık 35.000 popülasyonun gidişatını ortaya koyan 2024 Yaşayan Gezegen Raporu yayımlandı. Raporda, 50 yıl içinde (1970-2020 arasında) izlenen yaban hayatı popülasyonlarının ortalama büyüklüğünde yüzde 73’lük dramatik bir düşüş yaşandığına dikkat çekildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar:&nbsp;Rapora göre dünya genelinde yaban hayatı popülasyonlarına yönelik en büyük tehdit gıda sistemimiz başta olmak üzere farklı etkenlerin sebep olduğu habitat kaybı ve bozulması. Bunu aşırı avlanma, istilacı türler ve hastalıklar takip ediyor.</li></ul>

Angst

Su kullanım alışkanlıkları üzerine yapılan güncel <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/turkiye-su-krizi-raporu-5-kisiden-2si-su-krizi-konusunda-endiseli-haber-1637906" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırma</a>, Eylül 2023’te Türkiye’de Su Krizi raporu ismiyle kamuoyuyla paylaşıldı. Çıktılar, Türkiye’deki her beş bireyden ikisinin su krizi hakkında "derin kaygılar" taşıdığını belgeliyordu. Barajlar da su kaynaklarının denetlenmesinde, enerji üretiminde, sulama gereksinimlerinin giderilmesinde ve taşkınların engellenmesinde kritik bir role sahip yapılar olarak öne çıkıyor.Mevcut su krizinde önemli nokta: Son yıllarda, iklim değişikliği, hızla artan nüfus ve plansız kentleşme nedeniyle barajların önemi daha da arttı. Dolayısıyla Türkiye’de mevcut su krizine dikkat çekmek ve barajların bu krizdeki rolünü vurgulamak da dolayısıyla oldukça kıymetli. Kuşkusuz, barajların bakımı, modernizasyonu ve kapasitelerinin artırılması, su kriziyle başa çıkmak için öncelikli olarak ele alınması gereken konulardan.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Barajların önemi</h2>Son birkaç on yılda, Türkiye’nin birçok bölgesinde ciddi su kıtlığı sorunları yaşanmaya başladı. Artan nüfusun su talebi, iklim değişikliğinin etkisiyle azalan yağış miktarı ve su kaynaklarının plansız kullanımı, iklim değişikliğinin ve küresel ısınmanın yol açtığı su eksikliğinin esas nedenleri arasında sayılıyor. Yetersiz yağışlar sonucu barajlardaki su seviyeleri düşüyor ve bu hem içme suyu temininde hem de tarım sektöründe sıkıntılara yol açıyor.Giriş bilgileri: Barajlar, su kaynaklarının verimli bir şekilde yönetilmesine olanak tanıyor. Özellikle yağışın az olduğu dönemlerde, barajlar, su rezervleri oluşturarak kıtlık zamanlarında kullanılmak üzere su biriktiriyor. Barajlar sayesinde hidroelektrik enerji üretimi gerçekleştirilerek enerji ihtiyacına katkıda bulunuyor. Aynı zamanda tarımsal sulama için de hayati öneme sahip olan barajlar, özellikle kurak bölgelerde tarımın sürdürülebilirliğini garantiliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/5/1696008243635.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.42" width="550" alt="İllüstrasyon: Canva" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Canva<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’nin su krizindeki temel sebepler</h2><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 7">2010 yılında WWF tarafından yayımlanan Yaşayan Gezegen Raporu’nda belirtildiğine göre, 2007’de yaklaşık 1,8 milyar insan internetle bağlantılıyken 1 milyar kişi temiz içme suyuna ulaşamıyordu. Suyla ilgili meseleler sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarda giderek artan bir öneme sahip. 2014’te Dünya Ekonomik Forumu için oluşturulan Risk Değerlendirmesi’nde su sıkıntısının global ölçekte en kritik üç riskten biri olduğu <a fr-original-style="" href="https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/turkiyenin_su_riskleri__raporu_web.pdf?4180/turkiyenin-su-riskleri-raporu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurgulanıyor</a>.</div>Türkiye’nin karşı karşıya olduğu su krizi, plansız ve sürdürülemez su yönetiminin sonuçlarından biri. Bu noktada sürdürülebilir su yönetimi politikalarının benimsenmesi de hayati önem taşıyor. Barajların kapasitesini artırmak, yeni barajlar inşa etmek, su tasarrufu bilincini artırmak ve su kaynaklarını koruma altına almak, bu krizin çözümü için atılması gereken adımlar arasında.Türkiye, su kaynakları açısından zengin bir ülke olarak betimlenmesine rağmen, son yıllarda çeşitli faktörlere bağlı olarak su stresi yaşıyor:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hidrolojik değişiklikler:&nbsp;Özellikle son birkaç on yılda, bazı bölgelerde yağış miktarlarında azalmalar ve sıcaklık artışları gözlemleniyor. Bu, özellikle yaz aylarında bazı barajların doluluk oranlarının düşmesine sebep oluyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Artan nüfus ve su talebi: Türkiye’de nüfus, sürekli artıyor ve bu da suya olan talebi artırıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım ve sulama: Tarım sektörü, Türkiye’de su tüketiminin büyük bir kısmını oluşturmasına rağmen sulama yöntemlerinin verimsiz olması nedeniyle, kullanılan suyun büyük bir kısmı israf ediliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su yönetimi: Türkiye’de su kaynaklarının etkin ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi gerekiyor. Buna karşın yerel ve ulusal düzeydeki yönetim pratikleri ve politikaların yetersizliği, su stresinin artmasına neden oluyor.</li></ol><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’de&nbsp;barajların güncel durumu</h2>2022’de kaydedilen verilerden yola çıkıldığı noktada, Türkiye’de son yıllarda iklim krizi sebebiyle yaşanan kuraklığın barajlardaki doluluk oranlarının genel olarak düşmesine neden neden olduğu kaydediliyor. Özellikle bazı bölgelerde, yaz aylarında barajlardaki su seviyeleri kritik seviyelere ulaşıyor.İstanbul’un barajları: İstanbul'da bulunan barajlardaki doluluk oranları, kentin su ihtiyacını karşılamak adına büyük bir öneme sahip. 2022 yılında, bu barajlardaki doluluk oranları zaman zaman kritik seviyelerde seyretmişti. Periyodik olarak duyurulan verilere göre, kentin su ihtiyacını karşılayan barajlarda ortalama doluluk seviyesi, endişe verici bir şekilde %30’un altına geriledi.Şehre su temin eden kaynakların ortalama doluluk oranlarının 3 yılın sonunda bu noktada olması endişe veriyor. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) tarafından yapılan açıklamaya göre, 13 Eylül tarihi itibarıyla İstanbul barajlarının doluluk oranı %25.57 olarak kaydedildi. Bu, şehir için bir uyarı sinyali oluşturuyor. ASKİ (Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü) <a fr-original-style="" href="https://www.aski.gov.tr/tr/baraj.aspx" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">verileri</a> de Temmuz 2023 itibarıyla doluluk oranlarında önemli bir düşüş gösteriyor. Bununla beraber Ankara barajlarının aktif doluluk oranı %29.85 olarak veriliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/5/1696010823599.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.42" width="550" alt="İllüstrasyon: Canva" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Canva<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler yapılabilir?</h2>Yeni baraj projeleri, ekosistem zararı, yerleşim alanlarına etki, su kalitesi sorunları ve sismik risk gibi maddeler sebebiyle tartışmalara neden oluyorlar. Ancak Türkiye, su kaynaklarını korumak ve enerji ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yeni baraj projelerini hayata geçirmeye devam ediyor. Bunun yanı sıra, su tasarrufu ve verimlilik eğitimleri, yağmur sularının toplanıp depolanması, atık suyun arıtılması ve yeniden kullanılması, su havzalarının bütünsel olarak değerlendirilmesi, yeraltı suyunun sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş, su arıtma teknolojilerine yatırım, doğal su döngüsünü destekleyecek koruma programları ve uluslararası işbirliğine teşvik, üzerinde durulması gereken konulardan.&nbsp;Sonuç olarak su kriziyle karşı karşıyayken sürdürülebilir su yönetimi ve baraj yönetimi stratejilerinin geliştirilmesi büyük bir öneme sahip. <a fr-original-style="" href="https://seffaflik.epias.com.tr/transparency/barajlar/aktif-doluluk.xhtml" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aktif doluluk oranları</a> güncel olarak takip edilebilirken Türkiye’de Su Krizi&nbsp;raporuysa Türkiye’deki vatandaşların su tasarrufu konusunda oldukça bilinçli olduğunu ortaya koyuyor. Neyse ki.

Barajlar, su kaynaklarını yönetmek, enerji üretmek, sulama ihtiyaçlarını karşılamak ve taşkınları önlemek için kullanılan önemli yapılar arasında.

Türkiye’de su krizi: Barajlarda güncel durum ne?  

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">• 50 yılda omurgalı türlerin nüfusu %70 civarında azaldı</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1666693615485.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">© Nevit Dilmen<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) ve Londra Zooloji Derneği’nin (ZSL) hazırladığı Yaşayan Gezegen Raporu dünya genelinde memeli, çift yaşamlı, balık, sürüngen ve kuş popülasyonlarını izleyen bir erken uyarı sistemi <a fr-original-style="" href="https://www.ekoiq.com/2022/10/gunumuzde-surdurulebilirligi-surdurmek/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vazifesi görüyor.</a>Bugüne kadarki en kapsamlı bulguları içeren 2022 raporu, 1970 ve 2018 yılları arasında dünya genelinde izlenen türlerin popülasyonlarında %69 oranında keskin bir düşüş yaşandığını gösteriyor.Bölge bazında en büyük düşüşün yaşandığı yer %94 ile Latin Amerika olurken, küresel ölçekte en büyük düşüş %83 ile tatlı su habitatlarındaki türlerde görüldü.Aralık 2022’de düzenlenecek BM Biyoçeşitlilik Sözleşmesi öncesi WWF, dünya liderlerine biyoçeşitlilik kayıplarını tersine çevirecek ve 2030 yılına kadar "Doğa Pozitif bir Dünya" yaratmayı taahhüt eden bağlayıcı anlaşma talep ediyor.Bu hedef ile doğa kaybına neden olan tarım, balıkçılık, ormancılık, altyapı ve madencilik sektörlerini değiştirerek sürdürülebilir üretim ve tüketime yönelik dönüşümlerine ivme kazandırması planlanıyor.

Çevreci Geek

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/lpr_2022_tr_kck_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yaşayan Gezegen Raporu 2022</a></h3>WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) ve Londra Zooloji Derneği’nin (ZSL) iki yılda bir hazırladığı Yaşayan Gezegen r<a fr-original-style="" href="https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/lpr_2022_tr_kck_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aporlarının sonuncusu</a> yayımlandı. Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birbiriyle iç içe olan iklim ve biyoçeşitlilik krizleri ile karşı karşıyayız.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arazi kullanımı değişikliği, biyoçeşitlilik kaybının başlıca itici gücü olmaya devam ediyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıcaklık artışını 1,5 derece ile sınırlamazsak iklim değişikliğinin önümüzdeki yıllarda biyoçeşitlilik kaybının başlıca sebebi olması muhtemel.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya genelinde canlı türlerini izleyen Yaşayan Gezegen Endeksi, değişimin ciddiyeti hakkında bilgi veren bir erken uyarı niteliğinde.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1970 ve 2018 yılları arasında dünya genelinde izlenen omurgalı yaban türlerinin popülasyonlarında ortalama yüzde 69'luk bir düşüş yaşandı. Latin Amerika yüzde 94’lük oran ile en büyük düşüşün yaşandığı bölge oldu.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gezegenimizin sağlığının bozulduğunu ve bu durumun nedenlerini biliyoruz. İklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybına karşı harekete geçmemize yardımcı olacak bilgi ve araçlara da sahibiz.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fikir seviyesinden uygulama seviyesine geçmek için ezber bozan değişimlere ihtiyacımız var.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üretim ve tüketim biçimlerimizde, kullandığımız teknolojilerde, ekonomik ve finansal sistemlerimizde köklü değişikliklerin yapılması gerekli.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değişim için ise küresel olarak hem adil hem de kapsayıcı bir plana ihtiyacımız var. Bu planın hayata geçirilmesinde herkes rol alabilir.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/9/4/1666296212777.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.56" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/d41586-022-03261-y" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Artan enerji maliyetleri, tasarrufa itiyor, ancak ne kadar sürecek?</a></h3>Avrupa sert bir kışa hazırlanırken, enflasyon birçok ülkede bütçeleri zorlamaya devam ediyor. Bir yandan da Ukrayna'daki savaşa bağlı olarak petrol ve gaz tedariği azalıyor. Değişimlere tepki olarak birçok yerde enerji tasarrufu girişimleri başladı. Bu tasarrufların ne kadar etkili olacağı ve ne kadar süreceği ise merak konusu. Davranış bilimciler bu soruları incelemek için çalışmalara başladılar.Özellikle gaz ve elektrik kullanımında tasarruf edilmeye çalışılıyor. Almanya'da yapılan bir araştırma, doğalgaz tüketiminde Mart ve Nisan aylarında yüzde 6'lık bir düşüş olduğunu gösteriyor. Ayrıca 2022 Ekim'in ilk haftasında tüketim, 2021'dekine kıyasla üçte bir oranında azaldı.&nbsp;Öte yandan, 1970'lerdeki petrol krizi gibi geçmişteki enerji fiyatı şokları, tüketicilerin daha çok anlık çözümlere odaklanma eğiliminde olduklarını ve verimli ısıtma sistemleri, yalıtım veya enerji tasarruflu cihazlar gibi uzun vadeli yatırımlara daha az yöneldiklerini gösteriyor. Hangi önlemlerin insanları enerji tasarrufu yapmaya itebileceği konusu da ilgiyle araştırılan konular arasında. Geçmişteki araştırmalar, bir sayaçtan enerji kullanımı hakkında doğrudan geri bildirim almanın, enerji kullanımını yüzde 5 ila 15 oranında iyileştirebileceğini ortaya koyuyor.İngiltere Bath Üniversitesi'nde çevre psikoloğu olan “Lorraine Whitmarsh”, tüketicilerin artan fiyatlarla enerji tasarrufuna yöneldiklerini, ancak fiyatlar tekrar normale döndüğünde eski alışkanlıkların geri geldiğini söylüyor. Öte yandan, Whitmarsh,&nbsp;bu sefer iklim değişikliğinin etkilerine dair artan farkındalığın bu kalıbı değiştirebileceğini de ekliyor. “İnsanların konforu seviyor olması” &nbsp;aşılması gereken büyük bir engel.

Yaşayan Gezegen ile ilgili hikayeler